ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ & ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Το άρθρο που ακολουθεί ήταν το περιεχόμενο της ομιλίας που έγινε στις 28 Σεπτεμβρίου 2011 στο Κεντρικό κτίριο των φροντιστηρίων Μπουλντούμη.

Πριν προχωρήσουμε στο πως επηρεάζεται η Αυτοεκτίμησή του παιδιού είναι σημαντική μια σύντομη αναδρομή για κατανοήσουμε γιατί επιλέγει και προσκολλάται το παιδί στο διαδίκτυο.

Τι είναι Διαδίκτυο;

Το Διαδίκτυο είναι ένας ψηφιακός κόσμος μέσα στον οποίο ζούμε, αλληλεπιδρούμε και ανακαλύπτουμε διάφορες πτυχές της προσωπικότητάς μας που ίσως να μην μπορούμε ή να μην έχουμε την ευκαιρία να εκφράσουμε στην πραγματική ζωή.

Το παιδί χρησιμοποιεί το διαδίκτυο και διαφοροποιείται η ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

Ανάλογα της χρήση που κάνει επηρεάζεται θετικά ή αρνητικά η Αυτοεκτίμησή του.----

Τα παιδιά έχουν γεννηθεί μέσα στην Τεχνολογία γι’ αυτό και μπορούν να θεωρηθούν γηγενείς του ψηφιακού κόσμου. Σε αντίθεση με πολλούς από εμάς που είμαστε ‘μετανάστες’ σε αυτόν διότι υπήρξαμε πριν την εφεύρεση πολλών ηλεκτρονικών συσκευών.

Παλαιότερα μαθαίναμε νέα δικών μας προσώπων με το να τα καλούμε από τηλέφωνο ή να τους στείλουμε γράμματα.

Τώρα το μήνυμα μέσω κινητού(SMS), το e-mail  ή  το chatting(=κουβέντιασμα) μέσω Ίντερνετ είναι τα νέα μέσα επικοινωνίας.

Ενώ από το τηλέφωνο  υπήρχε συνεχόμενη επικοινωνία- συνομιλία, τα SMS- emails έχουν την ιδιότητα της ασύγχρονης επικοινωνίας. Δηλαδή πλέον ο αποστολέας θα πάρει απάντηση μόνο όταν ο παραλήπτης θα είναι διαθέσιμος.

Πλέον τα παιδιά και μεγάλο ποσοστό ενηλίκων συνομιλούν και ανταλλάσουν μηνύματα μέσω:

v  Ιστοσελίδων που διαθέτουν δωμάτια επικοινωνίας (chat rooms)

v  Του προφίλ που έχουν δημιουργήσει σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης όπως Facebook, twitter, my  space, Hi5 κ.α.

Η επικοινωνία μέσω Διαδικτύου έχει διαφορετική ποιότητα από ότι η επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο:

Διότι επιτρέπει:

ü  Να επικοινωνούμε χωρίς άμεση ανταπόκριση (ασύγχρονη επικοινωνία).

ü  Να διατηρήσουμε την ανωνυμία μας (να υπάρξουμε ως ψηφιακοί χρήστες και να αλληλεπιδράσουμε χωρίς να δώσουμε τα πραγματικά προσωπικά μας στοιχεία.

ü  Να επικοινωνήσουμε όποτε θέλουμε, όπου θέλουμε και με οποιονδήποτε θέλουμε.

Από τη στιγμή που θα συνδεθούμε στο Ίντερνετ, για οποιονδήποτε λόγο

ü  Δεν έχουμε:

ü             -Όνομα

ü             -Ηλικία

ü             -Χρώμα Δέρματος

ü             -Ντροπή

ü             -Κακό παρελθόν

Στο Διαδίκτυο ο καθένας μπορεί να παρουσιαστεί με ότι ταυτότητα επιθυμεί ο ίδιος.

ü  Μπορεί να παρουσιάσει στους άλλους έναν ιδανικό εαυτό που αποσκοπεί σε οφέλη του ιδίου ή άλλων σκοπών.

ü  -Ελευθερία έκφρασης, δημιουργία νέων και πολλών ταυτοτήτων και πειραματισμός με τα όρια που υπάρχουν από τους άλλους ή από το ίδιο το άτομο.

Τα κορίτσια επιλέγουν συχνότερα τις κοινωνικές σχέσεις μέσω διαδικτύου και επηρεάζεται σημαντικά το πώς βλέπουν τον εαυτό τους, από τα σχόλια που θα τους γίνουν.

Όταν υπάρχει έντονη κριτική (comments), άμεση επικρότηση (like) στο διαδίκτυο το παιδί είναι λογικό να θέλει να συμμορφωθεί σε ένα περιβάλλον που είναι θα αρέσει.

Εφόσον η ενθάρρυνση και η επικρότηση απουσιάζει ή είναι σπάνια στην οικογένεια και το πραγματικό του περιβάλλον είναι πιθανόν να αναζητήσει, να πάρει και να ‘αγκιστρωθεί’ από εκεί που θα έχει συχνότηρη αλληλεπίδραση και ανατροφοδότηση.  (Είναι λυπηρό που το παιδί αναζητάει έντονα έστω και την αποδοκιμασία από κάποιον όταν δεν υπάρχει κάποιος δικός του να ανταποκριθεί στις ανάγκες του.)

Τα αγόρια επιλέγουν περισσότερο online παιχνίδια- βιντεοπαιχνίδια.

Γιατί;

•       Τα online παιχνίδια δίνουν τη δυνατότητα να υποδυθεί ένα δυναμικό ρόλο και να αλληλεπιδράσει με άλλα άτομα σε ένα καλοστημένο, εικονικό χώρο-χρόνο.

•        Ο χαρακτήρας που επιλέγει έχει τις ικανότητες που θέλει . Οι παίκτες που τον συντροφεύουν στο παιχνίδι αγωνίζονται για να κατακτήσουν έναν καλό τίτλο για τον ήρωά τους (που έχουν ταυτίσει με τον εαυτό τους) και ανάλογα με το πόσο ισχυρός είναι στο αναγνωρίζουν και φέρονται στον παίχτη ανάλογα.

•       Όσο περισσότερο παίξεις τόσο πιο αναγνωρισμένος και σεβαστός θα γίνεις από τους συμπαίκτες σου.

•       Σύμφωνα με έρευνες  πιο επιρρεπείς  στο να εθιστούν στα παιχνίδια στο Ίντερνετ είναι τα παιδιά με χαμηλή Αυτοεκτίμηση και αδυναμία στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Όταν αυτά αναπτύξουν μια δυναμική ταυτότητα στο παιχνίδι επόμενο είναι ότι θα «κολλήσουν».

•       Ανεπαρκείς κοινωνικές σχέσεις:  Πολλά παιδιά νιώθουν συχνά μόνα και δεν ένιωσαν ποτέ ότι άνηκαν κάπου. Η δυνατότητα επικοινωνίας  με τους συμπαίχτες δίνει στα παιδιά αυτά την αίσθηση του ανήκειν. Οι παίκτες μπορούν να μείνουν ‘αγκιστρωμένοι’ μέσα σε αυτό τον φανταστικό κοινωνικό κόσμο. Γιατί να συνομιλήσουν χρησιμοποιώντας ένα απλό δωμάτιο συζήτησης (chat room) ενώ μπορούν να μιλούν και ταυτόχρονα να σκοτώνουν τέρατα, να ολοκληρώνουν επικές αποστολές και να αλληλεπιδρούν στα πλαίσια ενός κόσμου με καλοδουλεμένα γραφικά;

-----------

Τα παιδιά που δεν δέχονται αρκετά ερεθίσματα από το σχολείο καταφεύγουν σε παιχνίδια που έχουν περίπλοκες εφαρμογές.

Όσο πιο πολύ ζει στην ψηφιακή πραγματικότητα τόσο πιο δύσκολο είναι να ξεφύγει από αυτή και να χτίσει μια υγιή ταυτότητα. Ότι προβάλλεται σε αυτή εφόσον δεν έχει τα κατάλληλα πρότυπα, θεωρείται από το παιδί δεδομένο να τα ακουλουθήσει (διάσημοι, τέλειο σώμα, ακριβά αντικείμενα, δοκιμή επικίνδυνων δραστηριοτήτων, σχέση από απόσταση-στην καλύτερη περίπτωση).

Προσοχή! Το παιδί χτίζει ταυτότητα στον Ψηφιακό κόσμο αντί για τον πραγματικό!

Όπως όλοι αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε και ας μην πολύ-θέλουμε, έχουν περάσει οι εποχές που το παιδί έβγαινε συνέχεια έξω ή διάβαζε με επιμέλεια τα μαθήματά του και υπάκουγε. Το παιδί πλέον αντιδρά, κλείνεται στον εαυτό του, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί και να υπακούσει. Δεν επικοινωνεί. Καταφεύγει στα παιχνίδια διότι του προσφέρουν ευχαρίστηση. Καλύπτουν ανάγκες που δεν μπορούν να ικανοποιήσουν στην πραγματικότητα (δηλαδή μοναξία- βρίσκουν φίλους* συμπαίχτες, αναγνώριση κ.α).

Αποτέλεσμα; Να αποκτά μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες, να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, υψηλή επιθετικότητα και να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της ζωής. 

Θα ήθελα να κάνω μια παρένθεση εδώ. Κάποιοι μπορεί να αναρωτιούνται εάν το παιδί τους που δε κάθεται να διαβάσει έχει διαταραχή προσοχής, είναι υπερκινητικό, είναι λιγότερο έξυπνο από τα άλλα παιδιά. Ας μη βάζουμε ταμπέλες κατευθείαν. Σκεφτήκαμε με πόση αφοσίωση, επιμονή και προσοχή παίζει βιντεοπαιχνίδια ή ασχολείται με το διαδίκτυο; Όταν ενδιαφέρει κάτι το παιδί πραγματικά εστιάζει αμέσως την προσοχή του. Συνήθως εστιάζει σε πιο δημιουργικούς τρόπους που εμπεριέχουν παιχνίδι.

Η γνώση πλέον είναι αποδεκτή από το παιδί σε άλλο επίπεδο. Θέλει να παίζει και να μαθαίνει.
Αν αυτά τα παιχνίδια που έπαιζε ήταν απλά θα ήταν και βαρετά. Απαιτούν προσπάθεια και συγκέντρωση.

Το παιδί βρίσκει καταφύγιο στα βιντεοπαιχνίδια και το Διαδίκτυο. Γνωρίζει φίλους, κερδίζει, ανακαλύπτει, ανταμείβεται άμεσα. Το παιδί δραπετεύει από τα άγχη, τις φοβίες του, τις ανασφάλειές του και βρίσκει τρόπο να αυξήσει την αυτοπεποίθησή του.  Χτίζει την αυτοεκτίμησή του σε κάτι το οποίο δεν είναι πραγματικό. Υιοθετεί ταυτότητες και ανακουφίζεται στιγμιαία.

Ø  Ποια πρέπει να είναι η αντιμετώπισή μας;

Πρέπει να επικοινωνήσουμε με το παιδί να έρθουμε σε επαφή με τις ανάγκες του. Να το ακούσουμε και να το αφήσουμε να μας δείξει τον κόσμο μέσα στον οποίο ενθουσιάζεται να είναι.

*Επικοινωνώ και ακούω τις ανάγκες του παιδιού μου.

*Γνωρίζω τον κόσμο στον οποίο ζει για να ανακαλύψω τι είναι αυτό που του λείπει και το βρίσκει εκεί.

*Βάζω όρια στο πόση ώρα θα παίζει και χρησιμοποιώ το διαδίκτυο σαν επιβράβευση, όχι σαν φυσιολογική δραστηριότητα.

*Επικροτώ θετικές συμπεριφορές, αφήνω να πάρει πρωτοβουλιές και να κάνει λάθη.

Έτσι θα αναπτύξει ασφάλεια στον πραγματικό χωρο-χρόνο, θα ανακαλύψει τον εαυτό του, θα αναπτύξει υγιή ταυτότητα και καλή Αυτοεκτίμηση.

Ας το βοηθήσουμε να αναπτύξει μια υγιή ταυτότητα, μια καλή  Αυτοεκτίμηση.